276

Choniates Nicetas, Historia III, 7.

277

Мусин А. Е. Жильбер Дагрон, священник и царь, послесловие переводчика. СПб., 2010. С. 418.

278

Дагрон Ж. Император и священник, этюд о византийском «цезарепапизме», СПб., 2010. С. 334.

279

Titus Liuius, Ab Urbe Condita, IV, 20: “Omnes ante me auctores secutus, A. Cornelium Cossum tribunum militum secunda spolia opima Iouis Feretri templo intulisse exposui; ceterum, praeterquam quod ea rite opima spolia habentur, quae dux duci detraxit nec ducem nouimus nisi cuius auspicio bellum geritur, titulus ipse spoliis inscriptus illos meque arguit consulem ea Cossum cepisse. Hoc ego cum Augustum Caesarem, templorum omnium conditorem aut restitutorem, ingressum aedem Feretri Iovis quam uetustate dilapsam refecit, se ipsum in thorace linteo scriptum legisse audissem, prope sacrilegium ratus sum Cosso spoliorum suorum Caesarem, ipsius templi auctorem, subtrahere testem. Qui si ea in re sit error quod tam veteres annales quodque magistratuum libri, quos linteos in aede repositos monetae Macer Licinius citat identidem auctores, septimo post demum anno cum T. Quinctio Poeno A. Cornelium Cossum consulem habeant, existimatio communis omnibus est. Nam etiam illud accedit, ne tam clara pugna in eum annum transferri posset, quod imbelle triennium ferme pestilentia inopiaque frugum circa A. Cornelium consulem fuit, adeo ut quidam annales velut funesti nihil praeter nomina consulum suggerant. Tertius ab consulatu Cossi annus tribunum eum militum consulari potestate habet, eodem anno magistrum equitum; quo in imperio alteram insignem edidit pugnam equestrem. Ea libera coniectura est. Sed, ut ego arbitror, vana uersare in omnes opiniones licet, cum auctor pugnae, recentibus spoliis in sacra sede positis, Iouem prope ipsum, cui vota erant, Romulumque intuens, haud spernendos falsi tituli testes, se A. Cornelium Cossum consulem scripserit” [пер. Г. Ч. Гусейнова дан по изданию: Тит Ливий История Рима от основания города. М.: Изд-во «Наука», 1989. Том I.].

280

Syme R. Livy and Augustus // Harvard Studies in Classical Philology, 1959. Vol. 64. P. 43–44.

281

Dio Cassius, Historia Romana, LI, 24, 4.

282

Titus Liuius, Periocha CXXXIV: “Bellum aduersus Basternas et Moesos et alias gentes a M. Crasso referuntur”.

283

Barnes T. Ammianus Marcellinus and the Representation of Historical Reality, Cornell, 1998. P. 209–212.

284

Tacitus, Annales IV, 34: “Titus Liuius, eloquentiae ac fidei praeclarus in primis, Cn. Pompeium tantis laudibus tulit ut Pompeianum eum Augustus appellaret; neque id amicitiae eorum offecit. Scipionem, Afranium, hunc ipsum Cassium, hunc Brutum nusquam latrones et parricidas, quae nunc uocabula imponuntur, saepe ut insignis uiros nominat” [пер. А. С. Бобовича дан по изданию: Корнелий Тацит Соч. в 2-х тт. Т. I: Анналы. Малые произведения. М.: Науч. – изд. центр «Ладомир», 1993].

285

Tacitus, Annales I, 10: “mox ubi decreto patrum fasces et ius praetoris invaserit, caesis Hirtio et Pansa, sive hostis illos, seu Pansam uenenum vulneri adfusum, sui milites Hirtium et machinator doli Caesar abstulerat, utriusque copias ocupauisse”; Suetonius, Divus Augustus 11: “Hoc bello cum Hirtius in acie, Pansa paulo post ex vulnere perissent, rumor increbruit ambos opera eius occisos, ut Antonio fugato, re publica consulibus orbata, solus uictores exercitus occuparet. Pansae quidem adeo suspecta mors fuit, ut Glyco medicus custoditus sit, quasi uenenum vulneri indidisset. Adicit his Aquilius Niger, alterum e consulibus Hirtium in pugnae tumultu ab ipso interemptum”.

286

Машкин Н. А. Принципат Августа. Происхождение и социальная сущность. М.-Л., 1949. С. 377–381.

287

Ammianus Marcellinus, Res Gestae XIV, 1: “Post emensos insuperabilis expeditionis euentus languentibus partium animis, quas periculorum uarietas fregerat et laborum, nondum tubarum cessante clangore vel milite locato per stationes hibernas, fortunae saeuientis procellae tempestates alias rebus infudere communibus per multa illa et dira facinora Caesaris Galli, qui ex squalore imo miseriarum in aetatis adultae primitiis ad principale culmen insperato saltu prouectus ultra terminos potestatis delatae procurrens asperitate nimia cuncta foedabat. propinquitate enim regiae stirpis gentilitateque etiam tum Constantini nominis efferebatur in fastus, si plus ualuisset, ausurus hostilia in auctorem suae felicitatis, ut uidebatur”.

288

Rostovtzeff M. The Social and Economic History of the Roman Empire, Oxford, 1926. P. 1–74; Rostovtzeff M. A History of the Ancient World: Rome, Oxford, 1927, Vol. II. P. 128–197; Syme R. The Roman Revolution, Oxford, 1939. P. 9.

289

I. Kechichian, Nersès de Lampron, Explication de la Divine Liturgie. Beyrouth, 2000. Р. 9–15.

290

Augé I. Eglises en dialogue: arméniens et byzantins dans la seconde moitié du XIIe siècle / Corpus scriptorum christianorum orientalium 633, subsidia 124, Lovanii, 2011. P. 245–256.

291

Церковно-славянский термин “Фаска” используется для именования ветхозаветной Пасхи и соответственно для различения ее от Пасхи новозаветной (прим. ред).