гульні. Ён мусіў зрабіць гэта сёньня — інакш забываўся смак змаганьня.

«У цябе ёсьць дзеці?» — яе пальцы былі халодныя, яе пальцы ведалі, што такое сталічная сьпёка. І ён сказаў ёй пра гэта, тымі словамі, якімі мог — і словы прагучалі так пошла, што доктар паморшчыўся ад шчасьця.

«Пашляк», — яна паказала зубы. — «І ўсё-ткі? Ёсьць?»

«Так, двое», — сказаў доктар. — «Хлопчык і дзяўчынка. Дзяўчынку завуць Лёся, а яшчэ яе завуць Сіа. А хлопчык у мяне Лёччык…»

«Яны ведаюць, чым ты тут займаешся?»

«Ну што ты», — доктар пачынаў задыхацца ад жаданьня. — «Дурніца…»

А потым ён нарэшце расслабіўся — і даў ёй павесьці сябе ў чырвоную, як раскрыты рот, і такую жаданую цемру.

19. ЁН ПРЫЙШОЎ СЮДЫ ЎВЕЧАРЫ, З БОКУ АЎТАЗАПРАЎКІ

Ён прыйшоў сюды ўвечары, з боку аўтазапраўкі. Бацька добра запомніў дарогу — спачатку будуць сады, потым двухпавярховікі, расстаўленыя так акуратна, як стосы скрыняў на складзе, потым выбухнуць у пашарэлым небе, мераючыся крыжамі, касьцёл і царква, памахае рукой ленін з плошчы. Круглая, такая невыносна круглая плошча:

Сэканд Хэнд. Тавары з Еўропы.

Престиж. Магазин сантехники.

Зоомир.

Кафэ Лагуна.

Император Павел.

А вось і яна, гасьцініца.

«Только не шумите», — сказала адміністратарка. — «После десяти запрещено».

Бацька паглядзеў на яе неўразумела. Што яна мае на ўвазе? Не шуміце? Са сходаў, якія вялі наверх, да нумароў, грымела чорная пустэча. Выключаны тэлевізар за ягонай сьпінай аглушальна вяшчаў пустой канапе перад ім пра тое, як сталіца адзначыла сьвята. Гатэль ныў усімі сваімі вусьцішнымі калідорамі і забінтаванымі прыбіральнямі пра тое, што яму балюча стаяць тут, расьці тут, што ў яго ёсьць зуб, які трэба тэрмінова вырваць. Ці ня ты той зуб, бацька? За акном гуў, баляваў баявы лінкор-рэстаран «Император Павел» — як здаровае местачковае сэрца, ён ня мог спыніцца ні на сэкунду.

Пра якую цішыню яна кажа?

Адміністратарка зразумела яго маўчаньне па-свойму.

«Вы в гостинице один», — пачала яна перабіраць фармуляры, — «Но это не значит, что вы можете тут всё, как у себя дома. Не забывайте, что это гостиница, а в гостинице есть свои правила…»

Ён напружана слухаў і не разумеў, што яна кажа.

«Вы на машине? Дети? Животные? Напишите вот здесь».

Нарэшце ён атрымаў ключ: чацьверты паверх. Мінулым разам быў трэці — пайшоў на павышэньне. Адміністратарка правяла яго падазроным позіркам. Бачыла б яна, што ён нясе ў руках. Хаця гэтага, натуральна, ня мог пабачыць ніхто. Гэта было проста адчуваньне — але такое моцнае і жывое, што за ўвесь дзень бацька так і ня змог ад яго пазбавіцца.

Адчуваньне пакорлівай дзіцячай рукі ў ягонай дарослай і грубай руцэ. Быццам адарваў тую руку і ніяк ня можаш выкінуць.

Ён адамкнуў дзьверы і ўвайшоў — калі б адміністратарка пабачыла, яна б абавязкова сказала з папрокам: як да сябе дахаты. Ну што ж, у чалавека зь лесу мусіць быць менавіта такая хада.

Убогі цесны пакой, жоўты, як кветкі ў руках Маргарыты. Кляймо на клапатліва складзенай прасьціне. Добра спаць — значыць марнаваць працадні. Ідэальна чыстая, як нечы настойлівы голас, попельніца, у якой хацелася ўтапіцца. Той самы чорны тэлевізар. Хочаш, паваражу? Уключы мяне. Ты памрэш. Ты ўжо памёр. Толькі калі ты ўключыш мяне, пра тваю сьмерць даведаюцца ўсе. А калі так і застанешся стаяць з разяўленым ротам — замест раю ты штоночы будзеш трапляць сюды, у Гасьцініцу. Правінцыйную Гасьцініцу, у якой замест зорак — галовы найлепшых людзей раёну на дошцы гонару перад уваходам.

Як і мінулым разам, бацька нават не прысеў — так і замёр, стоячы проста пад лямпачкай, у якой, як і тым разам, танчыў на сваіх вуглях яе несьмяротны стомлены раб, маленькі, танюсенькі залаты чалавечак. Гасьцініца, каб паміраць. Пасьпешліва, навыперадкі. Убоства і асуджанасьць: нічога не атрымаецца, выйсьця няма. Выйсьця ня будзе.

І тады ён прыгадаў яе песьню. Песьню той жанчыны, зь якой некалі атрымалася Лёся. Жонка сьпявала яе, калі была цяжарная. Песьня пра апошні пакой. Напэўна — ён ужо й ня памятаў — гэта была яе апошняя песьня. Пасьля якой яе вырашылі зьнішчыць, выгнаць з мовы.

Гэта была доўгая песьня. Пад яе можна было заснуць, калі не разумець словаў. А калі ты разумеў іх — пад яе можна было не прачнуцца. Як даўно гэта было: бацька нават забыўся словы і рыфмы, у галаве заселі адны абрыўкі; ён паспрабаваў прыгадаць мэлёдыю, ціхенька прагудзеўшы сабе пад нос тое, што памятаў — выйшла жаласьліва і няўцямна. Гэта была толькі яе песьня, ніхто ня мог прасьпяваць яе так, як яна.

Яна сьпявала пра розныя пакоі, у якія мы ўваходзім і якія пакідаем.

Палата радзільні, ад якой у памяці застаецца толькі сонечнае сьвятло.

Бацькоўская спальня, дзе ты маеш права на месца паміж імі — гэтымі двума незнаёмымі табе яшчэ людзьмі. Прыйдзе час — і ты даведаешся, што яны зусім ня тыя, за каго сябе выдаюць.

Дзіцячы пакой, у якім жыве твой народ, а ты ў яго ў закладніках, бо ты і ёсьць — бог. А вы думалі…

Кабінэты, камэры, купэ, прыбіральні, казармы, палаты, цэхі. Нумары гатэляў.

І ён — апошні пакой.

Яе забралі раніцай, калі толькі-толькі прачнуліся галубы. Ён сам тады выклікаў хуткую. Зачыніў зусім яшчэ малую Лёсю ў лазьніцы і пайшоў сустракаць дактароў. Часам яму здавалася, што Лёся так ніколі і не даравала яму гэтага кароткага зьняволеньня — яна так і не разьвіталася тады з мамай. Але ён ня мог інакш. Яна сядзела з нажом на падваконьні, калі ён прачнуўся, сядзела і абірала сябе, як яблык. Да самых костачак. Наразала роўныя палоскі скуры, і ў двор капала кроў — быццам нехта ёй кветкі толькі што паліў. Ён прачнуўся і кінуўся да яе, а яна толькі пасьміхалася яму вінавата, як малое дзяўчо. Хто даў ёй нож?

Яе адвезьлі ў сталіцу. Ён наведаў яе толькі адзін раз. «Я не аддам яе ім», — парывіста прашаптаў ён. — «Я зраблю ўсё, як мы задумалі!» Але жонка не пазнала яго. Прабегла затуманенымі вачыма па ягоным твары, пазяхнула, а потым зарагатала, і зноў занурылася ў сябе. Ёй хацелася толькі аднаго — спаць. І бацька зразумеў, што застаўся адзін.

Да таго ж паездкі абыходзіліся б яму нятанна. У яго была Лёся — пра яе і трэба было думаць. Пра яе і пасланьне, якое Лёся мусіла перадаць.

Ён упаў на ложак і захінуў твар рукамі.

«Я ляжу тут, замкнуўшыся, быццам баюся нечага,