его место, и с другой стороны, прямо в центре настоящих событий, в жизни аудитории» (перевод О. Л. Губарева).

37

«Стихи в метрике Ijóðaháttr, кажется, относились к прошлому и настоящему в одно и то же время. Так происходило, когда скальд(ы) говорил(и) в первом лице от имени богов и героев, что воскрешало их в присутствии аудитории, то есть делало их реальными участниками ритуала» (перевод О. Л. Губарева).

38

Повесть временных лет. СПб., 1996.

39

Крузе Ф. О происхождении Рюрика//Журнал Министерства народного просвещения. 1836. № 1.

40

Беляев Н. Т. Рюрик Ютландский и Рюрик начальной летописи//Seminarium Kondakovianum. Прага, 1929.

41

Голлманн Г. Ф. Рустрингия, первоначальное Отечество первого российского великого князя Рюрика и братьев его. М., 1819.

42

Ловмянский Г. Рорик Фрисландский и Рорик Новгородский//Скандинавский сборник. Таллин, 1963.

43

Hemming o Danorum rege defuncto Sigifridus nepos Godafridi regis et Anulo nepos Herioldi succedere volentes, cum inter eos de primatu convenire non posset, commisso proelio ambo moriuntiir. Pars tamen Anulonis adepta vietoriam Herioldum et Reginfridum fratres eius reges sibi constituit; quod necessario pars victa consensit (Annales Fuldenses. Hannoverae, 1891).

44

Et quia nuntiabatur Godofridum regem Danorum in Abodritos cum exercitu traiecisse, Carlum filium suum ad Albiam cum valida Francorum et Saxonum manu misit, iubens vesano regi resistere, si Saxoniae terminos adgredi temptaret. Sed ille stativis per aliquot dies in litore habitis, expugnatis etiam et manu captis aliquot Sclavorum castellis cum magno copiarum suarum detrimento reversus est. Nam licet Drasconem ducem Abodritorum popularium fidei diffidentem loco pepulisset, Godelaibum alium ducem dolo captum patibulo suspendisset, Abodritorum duas partes sibi vectigales fecisset, optimos tamen militum suorum et manu promptissimos amisit et cum eis filium fratris sui nomine Reginoldum, qui in obpugnatione cuiusdam oppidi cum plurimis Danorum primoribus interfectus est. Filius autem imperatoris Carlus Albiam ponte iunxit et exercitum, cui praeerat, in Linones et Smeldingos, qui et ipsi ad Godofridum regem defecerant, quanta potuit celeritate transposuit populatisque circumquaque eorum agris transito iterum flumine cum incolomi exercitu in Saxoniam se recepit. Erant cum Godofrido in expeditione praedicta Sclavi, qui dicuntur Wilzi, qui propter antiquas inimicitias, quas cum Abodritis habere solebant, sponte se copiis eius coniunxerunt; ipsoque in regnum suum revertente, cum praeda, quam in Abodritis capere potuerunt, et ipsi domum regressi sunt. Godofridus vero, priusquam reverteretur, distructo emporio, quod in oceani litore constitutum lingua Danorum Reric dicebatur et magnam regno illius commoditatem vectigalium persolutione praestabat, translatisque inde negotiatoribus, soluta classe ad portum, qui Sliesthorp dicitur, cum universo exercitu venit. Ibi per aliquot dies moratus limitem regni sui, qui Saxoniam respicit, vallo munire constituit, eo modo, ut ab orientali maris sinu, quem illi Ostarsalt dicunt, usque ad occidentalem oceanum totam Egidorae fluminis aquilonalem ripam munimentum valli praetexeret, una tantum porta dimissa, per quam carra et equites emitti et recipi potuissent. Diviso itaque opere inter duces copiarum domum reversus est. (Annales regni Francorum/Пер. В. К. Ронина. Hannoverae, 1895. С. 84–87. Далее использован перевод анналов королевства франков В. К. Ронина).

45

Гильфердинг А. История балтийских славян. М., 1994.

46

Мельникова Е. А. Скандинавские рунические надписи. М., 2001. С. 373.

47

Exierunt autem Normanni cum navibus suis in Frisia, et fecerunt ibi grande malum, ceperunt viros, mulieres et praedam magnam. Postea venerunt filii Godofredi cum exercitu, expuleruntque Herioldum et Reganfredum atque Amingum de regno ipsorum; et illi fugerunt usque ad abodritos Inde militia domni imperatoris Karoli accepit ab eo dona multa, et remisit eum cum honore et adiutorio ad fratrem suum, ut iterum acquirerunt regnum ipsorum (Chron. Moissiac. M. G. II, 259).

48

Harioldus et Reginfridus reges Danorum, qui anno superiore a filiis Godofridi victi et regno pulsi fuerunt, reparatis viribus iterum eis bellum intulerunt; in quo conflictu et Reginfridus et unus de filiis Godofridi, qui maior natu erat, interfectus est. Quo facto Herioldus rebus suis diffidens ad imperatorem venit et se in manus illius commendavit; quem ille susceptum in Saxoniam ire et oportunum tempus exspectare iussit, quo ei, sicut petierat, auxilium ferre potuisset (Annales regni Francorum/Пер. В. К. Ронина).

49

Нигелиус Эрмольд. Людовик Благочестивый и норманны. История средних веков. СПб., 1999. С. 471.

50

Герье В. Лейбниц и его век. СПб., 1868. С. 369–373; Он же. Отношения Лейбница к России и Петру Великому по неизданным бумагам Лейбница в Ганноверской библиотеке. СПб., 1871. С. 100–103.

51

Hludowicus Obodritos defectionem molientes bello perdomuit occiso rege eorum Goztomuizii terramque illorum et populum sibi divinitus subiugatum per duces ordinavit (Annales Fuldenses/Пер. В. К. Ронина. Hannoverae, 1891).

52

Roric natione Nordmannus, qui temporibus Hludowici imperatoris cum fratre Herialdo vicum Dorestadum q iure beneficii tenuit, post obitum imperatoris defuncto fratre apud Hlutharium, qui patri successit in regno, proditionis crimine falso, ut fama est, insimulatus tentus et in custodiam missus est. Unde fuga lapsus in fidem Hludowici regis orientalium Francorum veniens, cum per annos aliquot ibi moraretur et inter Saxones, qui confines Nordmannis sunt,mansitaret,collecta Danigenarum non modica manu coepit piraticam exercere et loca regni Hlutharii r septentrionalis oceani litoribus contigua vastare.Venitque per ostia Rheni fluminis Dorestadumv et occupavit eam atque possedit; et cum a Hluthario 1-principe sine periculo suorum non posset expelli, cum consilio senatus legatis mediantibus in fidem receptus est ea condicionew,ut tributis ceterisque negotiis ad regis aerarium pertinentibus fideliter inserviret et piraticis Danorum incursionibus obviando resisteret (Annales Fuldenses/Пер. В. К. Ронина Hannoverae, 1891).

53

Rorih nepos Herioldi, qui nuper a HIolario defecerat, assumptis Nortmannorum exercitibus, cum multidudine navium Frisiam еt Batavum insulam aliaque vicina loca per Rhenum el Vahalem devastat. Quem Hlotarius cum comprimere nequiret, in fidem recepit, cique Dorestaduin et alios comitatus lurgilur; caeterorum vero pars Menapios, Tarvisios, aliosquc maritimos depreadantur, pars Britanniam insulam Anglosque impetentes, ab eis auxilio Domini nostri Jesu Christi