class="p1">BJ. № 171. S. 153. Так же (с ошибкой, меняющей смысл высказывания) см. в: Sarnicki S. Księgi hetmańskie. S. 246.

179

Kitowicz J. Opis obyczajуw. S. 248.

180

O’Connor B. Historia Polski / tłum. W. Duży i in.; red. P. Hanczewski. Warszawa, 2012. S. 196. В оригинале: «They have all their Hair cut round about their Ears like Monks» (O’Connor B. The History of Poland in Several Letters to Persons of Quality. London 1698. T. 1. P. 177).

181

Ibid. S. 255.

182

Ibidem.

183

В оригинале: «At ipse generalis vir est altae staturae, longa barba qui mos paucorum, raso capiteannorum 43 […]» (Оригинальный текст и перевод в: Ogier Ch. Karola Ogiera dziennik. Cz. 1. S. 278, 279).

184

Kochowski W. Wespasiana. S. 50, 51.

185

«Боярами» поляки называли всех русских дворян и детей боярских, а не только настоящих бояр, которые «сидели в думе у Государя». – Примеч. О. А. Курбатова.

186

Jan Chryzostom Pasek: Pamiętniki. S. 73.

187

Цит. по: Drążkowska A.Historia obuwia na ziemiach polskich od IX do końca XVIII wieku. Toruń, 2011. S. 260.

188

Schneeberger A. De bona militium valetudine conservanda liber. Księga o zachowaniu dobrego zdrowia żołnierzy / tłum. R. A. Sucharski; red. S. Ilnicki. Warszawa, 2008.S. 61. В оригинале: «Haud minus vero militibus utiles fuerint calcei sive cothurni anteriorem plantae partem clavatam, calcem vero ex ferro lunatam habentes, quibus hodie equites Poloniae et Hungariae utuntur suntque etiam nunc nobilitatis insigne» (S. 60).

189

Moryson F. The Itinerary of Fynes Moryson In Four Volumes. Glasgow, 1908. T. 4. Р. 216.

190

Eberle L. Źrуdła do poznania technologii kroju i szycia obuwia warszawskiego z XVI wieku, «Kwartalnik Historii Kultury Materialnej». 1985. № 3. S. 211; Cymbalak T. Wybrane znaleziska podkуwek do butуw z terenu Czech na tle analogii środkowoeuropejskich. «Archeologica Pragensia». 2006. № 18. S. 268–277.

191

Gramont A. de. Relation de Mon Voyage en Pologne, «La Revue de Paris». № 3–4. Paris, 1922. Vol. II. P. 719.

192

Kitowicz J. Opis obyczajуw. S. 253, 254.

193

Ibid. S. 254.

194

Tende G., de. Relation historique de la Pologne contenant le pouvoir de ses rois leur йlection et leur couronnement, les privileges de la noblesse, la religion, la justice, les moeurs et les inclinations des Polonois, avec plusieurs actions remarquables par le sieur de Hauteville. Paris, 1686. Р. 294; Tende G., de. Relacja historyczna o Polsce / tłum. i red. T. Falkowski. Warszawa, 2013. S. 244.

195

Кучбая – мягкая ворсистая шерстяная, слегка свалянная ткань.

196

Kitowicz J. Opis obyczajуw. S. 256. Аналогично, хоть и менее подробно: Tende G. de. Relation historique de la Pologne. P. 294; Tende G., de. Relacja historyczna o Polsce. S. 244.

197

Kochowski W. Wespasiana. S. 51.

198

Schneeberger A. De bona militium. S. 40.

199

Sarnicki S. Księgi hetmańskie. S. 248.

200

Schneeberger A. Op. cit. S. 42, 43.

201

Tende G., de. Relation historique de la Pologne. Р. 282; Idem. Relacja historyczna o Polsce. S. 236.

202

Tende G., de. Relation historique de la Pologne. S. 282; Tende G. de. Relacja historyczna o Polsce. Р. 248. В оригинале: «Il est certain que les Polonois seroient invicibles, s’ils estoient bien disciplinйs. Car ils sont si endurcis, qu’ils considerent les Allemands comme des peuples delicats, qui ne peuvent supporter comme eux les fatigues de la guerre, & les rigueurs excessives de l’hiver. On a veu quelquefois l’armйe Polonoise campйe long-tems dans la neige» (Tende G., de. Relation historique de la Pologne. Р. 300, 301).

203

Tende G., de. Relacja historyczna o Polsce. S. 275. В оригинале: «Pour les gens du pays qui vont а cheval pendant le froid, ils ont de grossees bottes, dans lesquelles ils mettent une semelle de paille brisйe, pour avoir les pieds chauds: & avant que de monter а cheval, ils boivent un grand verre d’eau de vire. Ainsi ils se garantissent du froid» (Tende G., de. Relation historique de la Pologne. Р. 332).

204

Tende G., de. Relacja historyczna o Polsce. S. 331, 323; Tende G., de. Op. cit. S. 274, 275.

205

Kochowski W. Wespasiana. S. 51.

206

Dalerac F. P. Historya woyny wiedeńskiej. B. Oss. Rps. 1993/I. K. 17v.

207

Rangoni C. Relacja o Krуlestwie Polskim. S. 79. W oryginale: «coprono le braccia di maglia o di armatura, che si piega al gomito per commoditа, et la man con la manopola, per che adoprano l’accia, la scure et la mazza che non hanno riparo» (Racz B. № 100. K. 60r).

208

«[…] they never wear any Gloves» (O’Connor B. The History of Poland. T. 1. Р. 178).

209

Maskiewicz S. Dyjariusz Samuela Maskiewicza. S. 207.

210

Kitowicz J. Opis obyczajуw. S. 167.

211

Kitowicz J. Opis obyczajуw. S. 166.

212

Machynia M. Kawaleria litewska w początkowym okresie działań Komisji Wojskowej Rzeczypospolitej Wielkiego Księstwa Litewskiego. Lata 1765–1766, w: Do szarży marsz, marsz… Studia z dziejуw kawalerii / red.