Огромное количество людей помогали мне в работе над этой книгой, и всем им я приношу свою искреннюю благодарность. Я благодарю Софию Янссон, племянницу Туве Янссон, и председателя правления компании «Мумин Кэректерс Лтд» за предоставленную возможность прочесть архив переписки Туве Янссон. Это определило основное направление моего интереса и открыло для меня неизведанные тропинки. Важными были и встречи с братом Туве, фотографом Пером Улофом. На протяжении нескольких лет наши беседы приоткрывали для меня дверь в атмосферу прошлого. Пер Улоф Янссон, не жалея времени, подобрал фотографии из своего архива, которые вошли в эту книгу.

Леена Сарасте и Леена Миквиц прочитали и прокомментировали мою рукопись, а Эрик Миквиц помог разобраться с представляющими трудность в толковании шведскоязычными оборотами и выражениями. Работая над книгой, я одновременно занималась организацией большой художественной выставкой в честь столетия со дня рождения Туве Янссон. Эти два проекта дополняли друг друга, и поэтому я выражаю свою огромнейшую благодарность всем тем, кто участвовал в создании выставки. Я также искренне благодарю своего издателя, а также всех, кто помог мне довести работу над книгой до конца.

Грант, полученный от Фонда Альфреда Корделина, обеспечил мне возможность заниматься длительной исследовательской и писательской работой, за что я также приношу почтительнейшую благодарность.

Я посвящаю эту книгу Юхо, Яакко, Юханнесу, Альфонсу и Моррису.

Хельсинки, 15.08.2013

Туула Карьялайнен

Устные источники

Per Olov Jansson / Пер Улоф Янссон

Sophia Jansson / София Янссон

Tove Jansson / Туве Янссон

Birgitta Olfsson / Биргитта Улффсон

Clara Palmgren / Клара Палмгрен

Helen Svensson / Хелен Свенссон

Anna Maria Tapiovaara / Анна Мария Тапиоваара

Рукописные документы

Записные книжки и альманахи Туве Янссон за разные годы

Письма

Eva Konikoffille (E. K.) / К Еве Кониковой

Vivica Bandlerille / К Вивике Бандлер

Atos Wirtaselle / К Атосу Виртанену

Ina Collianderille / К Ине Коллиандер

Eva Wichmanille / К Эве Викман

Kirjeet Vivica Bandlerilta / Письма от Вивики Бандлер

Газеты и журналы

Helsingin Sanomat, Uusi Suomi, Hufvudstadsbladet, Nya Pressen, Svenska Pressen, Nya Argus, Dagens Nyheter, Svenska Dagbladet, Stockholms Tidning, The Evening News

Туве Янссон: Книги о муми-троллях

Jansson Tove. 1991 (1945). Muumit ja suuri tuhotulva. suom. Jaakko Anhava. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 2010 (1946). Muumipeikko ja pyrstötähti. Suom. Laila Järvinen, suomennoksen tarkistanut Päivi Kivelä 2010. Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 2005 (1952). Kuinkas sitten kävikään. Suom. Hannes Korpi-Anttila. Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 2010 (1954). Vaarallinen juhannus. Suomennoksen tarkistus Päivi Kivelä. Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 1987 (1956). Taikurin hattu. Suom. Laila Järvinen. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 2010 (1957). Taikatalvi. Suomennoksen tarkistus Päivi Kivelä. Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 1989 (1960). Kuka lohduttaisi Nyytiä. Suom. Kirsi Kunnas. Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 2000 (1962). Näkymätön lapsi ja muita kertomuksia. Suom. Laila Järvinen. Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 1994 (1963). Muumipapan urotyöt. Suom. Laila Järvinen. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 2003 (1965). Muumipappa ja meri. Suorn. Laila Järvinen. Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 2010 (1970). Muumilaakson marraskuu. Suom. Kaarina Helakisa. Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 1996 (1977). Vaarallinen matka. Suom. Panu Pekkanen. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove ja Jansson Per Olov. 2010 (1980). Outo Vieras Muumitalossa. Suom. Panu Pekkanen. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Другие книги Туве Янссон

Jansson Tove. 2008 (1968). Kuvanveistäjän tytär. Suom. Kristiina Kivivuori. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 1972 (1971). Kuuntelija. Suom. Kristiina Kivivuori. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 2008 (1972). Kesäkirja. Suom. Kristiina Kivivuori. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 1975 (1974). Aurinkokaupunki. Suom. Kristiina Kivivuori. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 2008 (1978). Nukkekaappi ja muita kertomuksia. Suom. Eila Pennanen. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 1983 (1982). Kunniallinen petkuttaja. Suom. Kyllikki Härkäpää. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 1989 (1984 ja 1987). Kevyt kantamus ja Kivipelto. Suom. Oili Suominen. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 1990 (1989). Reilua peliä. Suom. Kyllikki Härkäpää. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 1992 (1991). Seuraleikki. Suom. Eila Pennanen. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 1999. Viesti. Valitut novellit 1971–1997. Suom. Kyllikki Härkäpää, Kristiina Kivivuori, Eila Pennannen, Oili Suominen ja Päivö Taubert. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove ja Pietilä Tuulikki. 1996. Haru, eräs saari. Suom. Liisa Ryömä. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 1997. «Olennaisinta maalauksessa». Teoksessa Sam Vanni, vuodet 1926–1959. (Karjalainen Tuula (toim.) Helsingin kaupungin taidemuseo. Suom. Tuulikki Pietilä.

Jansson Tove. 2004 (2002). (1997). «Kerran puistossa» Svensson Helen (toim.) Toven matkassa. Muistoja Tove Janssonista. Suom. Outi Menna. Helsinki Juva. WSOY

Jansson Tove. 2009. Muumit Sarjakuvaklassikot II–III. Suom. Anita Salmivuori ja Juhani Tolvanen. Helsinki Juva. WSOY

Другая литература

Adachi Mami. 2004 (2002). «Klassikkojen lukemisesta». Svensson Helen (toim.) Toven matkassa. Muistoja Tove Janssonista. Suom. Outi Menna. Porvoo Helsinki Juva. WSOY

Ahlfors Bengt. Människan Vivica Bandler. 2011.82 skisser till ett porträtt. Helsingfors. Schildts.

Ahola Suvi. 1996. «Juuri tässä vai kaukana poissa? Paikallisuuden ja pelagisuuden suhde Tove Janssonin tuotannossa». Kurhela Virpi (toim.). Muumien taikaa. Tutkimussretkiä Tove Janssonin maailmaan. Suom. Tampereen yliopisto kielenkääntäjänkoulutuslaitoksen oppilaita. Kirjastopalvelu oy