αἷµα αὔξεται· τά τε γὰρ ψύχεα ἐξανίει καὶ τὰ ὕδατα ἐπιγίγνεται, τὸ δ’ αἷµα αὔξεται ὑπό τε τῶν ὄµβρων καὶ ὑπὸ τῶν θερµηµεριῶν· κατὰ φύσιν γὰρ αὐτέῳ ταῦτ’ ἐστὶ µάλιστα τοῦ ἐνιαυτοῦ, ὑγρόν τε γάρ ἐστι καὶ θερµόν.

8.6.6. γνοίης δ’ ἂν τοῖσδε· οἱ ἄνθρωποι τοῦ ἦρος καὶ τοῦ θέρεος µάλιστα ὑπὸ τῶν δυσεντεριῶν ἁλίσκονται καὶ ἐκ τῶν ῥινῶν τὰ αἵµατα ῥέει αὐτοῖσι καὶ θερµότατοί εἰσι καὶ ἐρυθροί.

8.6.7. τοῦ δὲ θέρεος τό τε αἷµα ἰσχύει ἔτι καὶ ἡ χολὴ αἴρεται ἐν τῷ σώµατι καὶ παρατείνει εἰς τὸ φθινόπωρον· ἐν δὲ τῷ φθινοπώρῳ τὸ µὲν αἷµα ὀλίγον γίγνεται· ἐναντίον γὰρ αὐτοῦ τῇ φύσει τὸ φθινόπωρόν ἐστιν· ἡ δὲ χολὴ τὸ θέρος κατέχει τὸ σῶµα καὶ τὸ φθινόπωρον.

8.6.8. γνοίης δ’ ἂν τοῖσδε· οἱ ἄνθρωποι αὐτόµατοι ταύτην τὴν ὥρην χολὴν ἐµέουσι καὶ ἐν τῇσι φαρµακοποσίῃσι χολωδέστα-τα καθαί ρονται· δῆλον δὲ καὶ τοῖσι πυρετοῖσι καὶ τοῖσι χρώµασι τῶν ἀνθρώπων.

8.6.9. τὸ δὲ φλέγµα τοῦ θέρεος ἀσθενέστατόν ἐστι αὐτὸ ἑωυτοῦ· ἐναντίη γὰρ αὐτοῦ τῇ φύσει ἡ ὥρη ἐστὶ ξηρή τε οὖσα καὶ θερµή.

8.6.10. τὸ δ’ αἷµα τοῦ φθινοπώρου ἐλάχιστόν ἐστιν ἐν τῷ ἀνθρώπῳ· ξηρόν τε γάρ ἐστι τὸ φθινόπωρον καὶ ψύχειν ἄρχεται ἤδη τὸν ἄνθρωπον· ἡ δὲ µέλαινα χολὴ τοῦ φθινοπώρου πλείστη τε καὶ ἰσχυροτάτη ἐστίν.

8.6.11. ὅταν δ’ ὁ χειµὼν καταλαµβάνῃ, ἥ τε χολὴ ψυχοµένη ὀλίγη γίγνεται καὶ τὸ φλέγµα αὔξεται πάλιν ἀπό τε τῶν ὑετῶν τοῦ πλήθεος καὶ ὑπὸ τῶν νυκτῶν τοῦ µήκεος.

8.6.12. ἔχει µὲν οὖν πάντα ταῦτα αἰεὶ τὸ σῶµα τοῦ ἀνθρώπου· ὑπὸ δὲ τῆς ὥρης περιϊσταµένης ποτὲ µὲν πλείω γίγνεται αὐτὰ ἑωυτῶν, ποτὲ δ’ ἐλάσσω ἕκαστα κατὰ µέρος τε καὶ κατὰ φύσιν.

8.6.13. ὡς γὰρ ὁ ἐνιαυτὸς µετέχει µὲν πᾶς πάντων, καὶ τῶν θερµῶν καὶ τῶν ψυχρῶν καὶ τῶν ξηρῶν καὶ τῶν ὑγρῶν (οὐ γὰρ ἂν µείνειε τουτέων οὐδὲν οὐδένα χρόνον ἄνευ πάντων τῶν ἐνεόντων ἐν τῷδε τῷ κόσµῳ, ἀλλ’ εἰ ἕν τί γε ἐκλείποι, πάντα ἂν ἀφανισθείη, ἀπὸ γὰρ τῆς αὐτῆς ἀνάγκης πάντα συνέστηκέ τε καὶ τρέφεται ὑπ’ ἀλλήλων), οὕτω δὲ καὶ εἴ τι ἐκ τοῦ ἀνθρώπου ἐκλείποι τουτέων τῶν συγγεγονότων, οὐκ ἂν δύναιτο ζῆν ὁ ἄνθρωπος.

8.6.14. ἰσχύει δ’ ἐν τῷ ἐνιαυτῷ τοτὲ µὲν ὁ χειµὼν µάλιστα, τοτὲ δὲ τὸ ἔαρ, τοτὲ δὲ τὸ θέρος, τοτὲ δὲ τὸ φθινόπωρον· οὕτω δὲ καὶ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ τοτὲ µὲν τὸ φλέγµα ἰσχύει, τοτὲ δὲ τὸ αἷµα, τοτὲ δ’ ἡ χολή, πρῶτον µὲν ἡ ξανθή, ἔπειτα δὲ ἡ µέλαινα καλεοµένη.

8.6.15. µαρτύριον δὲ σαφέστατον· εἰ θέλοις τῷ αὐτῷ ἀνθρώπῳ δοῦναι τὸ αὐτὸ φάρµακον τετράκις τοῦ ἐνιαυτοῦ, ἐµεῖται τοῦ µὲν χειµῶνος φλεγµατωδέστερα, τοῦ δ’ ἦρος ὑγρότατα, τοῦ δὲ θέρεος χολωδέστατα, τοῦ δὲ φθινοπώρου µελάντατα.”

8.6.16. Tαῦτα περὶ τῆς κατὰ τὰς ὥρας διαφορᾶς εἰπὼν ὁ ῾Ιπποκράτης ἐδίδαξεν ἐν αὐτοῖς δυνάµει περὶ τῶν ἡλικιῶν καὶ χωρῶν. ἀεὶ γὰρ ἐν ἅπασιν οἷς ἂν ὑφηγῆται καθ’ ὁντιναοῦν λόγον “ἐπιβλέπειν” κελεύει “καὶ ὥρην καὶ χώραν καὶ ἡλικίην” καὶ ὅ τι ἂν ἐφ’ ἑνὸς τούτων ἀκούῃς µεταφέρειν ἀξιῶν σε τοῦτο καὶ ἐπὶ τὰ λοιπὰ δύο καθ’ ὁµοιότητα.

8.6.17. τὸν αὐτὸν γὰρ λόγον ἐν ἡλικίαις ὁ παῖς ἔχει τῇ τοῦ ἦρος ἐν ὥραις, ὡσαύτως δ’ ὁ µὲν νεανίσκος τῇ τοῦ θέρους, ὁ δὲ παρακµάζων τῇ τοῦ φθινοπώρου καὶ τελευταῖος ὁ γέρων τῇ τοῦ χειµῶνος.

8.6.18. ὁµοίως δὲ καὶ τῶν χωρῶν ἡ µὲν εὔκρατος τῇ τοῦ ἦρος, ἡ δὲ θερµὴ τῇ τοῦ θέρους, ἡ δ’ ἀνωµάλως ἔχουσα κατὰ θερµότητα καὶ ψυχρότητα, πλεονεκτοῦσα δ’ ὅµως ψυχρότητί τε καὶ ξηρότητι τῇ τοῦ φθινοπώρου, ἡ δ’ ὑγρὰ καὶ ψυχρὰ τῇ τοῦ χειµῶνος.

8.6.19. Tαῦτά τε οὖν διδάξας καὶ πρὸς τούτοις ὅτι “τὰ ἐναντία τῶν ἐναντίων ἐστὶν ἰάµατα,” τῆς κατὰ τὴν τέχνην µεθόδου τὰ στοιχεῖα παρέδωκεν, οἷς ἐφεξῆς τὰ κατὰ τοὺς ἀφορισµοὺς διελθὼν περὶ τῶν πλεοναζόντων καθ’ἑκάστην ὥραν τε καὶ ἡλικίαν νοσηµάτων τὰς οἷον συλλαβὰς ἐπὶ τοῖς στοιχείοις ὑφηγήσατο.

8.6.20. παραγράψω δέ σοι καὶ τὰς ῥήσεις αὐτοῦ κατὰ λέξιν ἐχούσας ὧδε· “νοσήµατα δὲ πάντα µὲν ἐν πάσῃσιν ὥρῃσιν γίγνεται, µᾶλλον δ’ ἔνια κατ’ ἐνίας αὐτῶν καὶ γίγνεται καὶ παροξύνεται·

8.6.21. τοῦ µὲν ἦρος τὰ µελαγχολικὰ καὶ τὰ µανικὰ καὶ τὰ ἐπιληπτικὰ καὶ αἵµατος ῥύσιες καὶ κυνάγχαι καὶ κόρυζαι καὶ βράγχοι καὶ βῆχες καὶ λέπραι καὶ λειχῆνες καὶ ἀλφοὶ καὶ ἐξανθήσιες ἑλκώδεες πλεῖσται καὶ φύµατα καὶ ἀρθριτικά·

8.6.22. τοῦ δὲ θέρεος ἔνιά τε τουτέων καὶ πυρετοὶ συνεχέες καὶ καῦσοι καὶ τριταῖοι πυρετοὶ καὶ τεταρταῖοι ἔµετοί τε καὶ διάρροιαι καὶ ὀφθαλµίαι καὶ ὤτων πόνοι καὶ στοµάτων ἑλκώσιες καὶ σηπεδόνες αἰδοίων καὶ ἵδρωα·

8.6.23. τοῦ δὲ φθινοπώρου καὶ τῶν θερινῶν τὰ πολλὰ καὶ πυρετοὶ τεταρταῖοι καὶ πλάνητες καὶ σπλῆνες, ὕδρωπες, φθίσιες καὶ στραγγουρίαι καὶ λειεντερίαι καὶ δυσεντερίαι καὶ συνάγχαι καὶ ἄσθµατα καὶ ἰλεοὶ καὶ ἐπιληψίαι καὶ τὰ µανικὰ καὶ τὰ µελαγχολικά·

8.6.24. τοῦ δὲ χειµῶνος πλευρίτιδες, περιπνευµονίαι, κόρυζαι, λήθαργοι, βράγχοι, βῆχες, πόνοι στηθέων, πλευρέων, ὀσφύος, κεφαλαλγίαι, ἴλιγγοι, ἀποπληξίαι.”

8.6.25. Tαῦτα περὶ τῶν ὡρῶν εἰπὼν ὁ ῾Ιπποκράτης ἐφεξῆς περὶ τῶν ἡλικιῶν ὧδε γράφει· “ἐν δὲ τῇσιν ἡλικίῃσι συµβαίνει τοῖσι µὲν µικροῖσι καὶ νεογνοῖσι παιδίοισιν ἄφθαι, ἔµετοι, βῆχες, ἀγρυπνίαι, φόβοι, ὀµφαλοῦ φλεγµοναί, ὤτων ὑγρότητες.

8.6.26. πρὸς δὲ τὸ ὀδοντοφυεῖν προσάγουσιν οὔλων ὀδαξησµοί, πυρετοί, σπασµοί, διάρροιαι, καὶ µάλιστα ὅταν ἀνάγωσι τοὺς κυνόδοντας καὶ τοῖσι παχυτάτοισι τῶν παιδίων καὶ τοῖσι κοιλίας σκληρὰς ἔχουσι.

8.6.27. πρεσβυτέροισι δὲ γιγνοµένοισι παρίσθµια, σπονδύλου τοῦ κατὰ τὸ ἰνίον εἴσω ὤσιες, ἄσθµατα, λιθιάσιες, ἕλµινθες στρογγύλαι, ἀσκαρίδες, ἀκροχορδόνες, σατυριάσεις, χοιράδες, στραγγουρίαι καὶ τἆλλα φύµατα.

8.6.28. τοῖσι δ’ ἔτι πρεσβυτέροισι καὶ πρὸς τὴν ἥβην προσάγουσι τούτων τε πολλὰ καὶ πυρετοὶ χρόνιοι µᾶλλον καὶ ἐκ ῥινῶν αἵµατος ῥύσιες.

8.6.29. τὰ δὲ πλεῖστα τοῖσι παιδίοισι πάθεα κρίνεται τὰ µὲν ἐν τεσσαράκοντα ἡµέρῃσι, τὰ δὲ ἐν ἑπτὰ µησί, τὰ δὲ ἐν ἑπτὰ ἔτεσι, τὰ δὲ πρὸς τὴν ἥβην προσάγουσιν·

8.6.30. ὅσα δ’ ἂν διαµείνῃ τοῖσι παιδίοισι καὶ µὴ ἀπολυθῇ περὶ τὸ ἡβάσκειν ἢ τοῖσι θήλεσι περὶ τὰς τῶν καταµηνίων ῥήξιας, χρονίζειν εἴωθε· τοῖσι δὲ νεηνίσκοισιν αἵµατος πτύσιες, φθίσιες, πυρετοὶ ὀξέες, ἐπιληψίαι καὶ τἆλλα νοσήµατα, µάλιστα δὲ τὰ εἰρηµένα.

8.6.31. τοῖσι δ’ ὑπὲρ τὴν ἡλικίην ταύτην πλευρίτιδες, περιπνευµονίαι, λήθαργοι, φρενίτιδες, καῦσοι, διάρροιαι, χολέραι, δυσεντερίαι, αἱµορροΐδες.

8.6.32. τοῖσι δὲ πρεσβύτῃσι δύσπνοιαι, κατάρρ<ο>οι βηχώδεες, στραγγουρίαι, δυσουρίαι, ἄρθρων πόνοι, νεφρίτιδες, ἴλιγγοι, ἀποπληξίαι, καχεξίαι, ξυσµοὶ τοῦ σώµατος, ἀγρυπνίαι, κοιλίης καὶ ὀφθαλµῶν καὶ ῥινῶν ὑγρότητες, ἀµβλυωπίαι, γλαυκώσιες, βαρυηκοΐαι.”

8.6.33. Tαύτην τὴν τάξιν τῆς διδασκαλίας ἐχρῆν πεποιῆσθαι τὸν Πλάτωνα µᾶλλον, εἴπερ γε φιλοσόφῳ προσήκει